 |
|
|
Mama Krallığı ve Göksun OvasıM. Ö. II bin yıllara gelindiğinde Anadolu‘da önemli siyasi gelişmeler meydana gelmiş ve bu döneme damgasını vuran önemli şehirler ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu dönemde Anadolu’daki en önemli şehir devletleri olan Kaneş/Neşa, Mama, Kussara, Alalakh ve Hattuşa gibi yerler önem kazanmaya başlamıştır. Bu döneme dair önemli bilgiler Kapadokya Tabletleri olarak bilinen Kültepe, Alişar Höyük, Acemhöyük ve Boğazköy’de ortaya çıkarılan arşivler oluşturmaktadır. Assur Ticaret Koloni Çağı (Orta Tunç Çağı) olarak da adlandırılan bu döneminde Anadolu ile Kuzey Mezopotamya, özellikle Kuzey Irak’taki Assur şehri arasında yoğun ve iyi organize edilmiş ticaret ilişkilerinin olduğu, bu dönem ile ilgili olarak Kültepe’de ve çağdaşı olan yerleşim yerlerinden ele geçirilen çivi yazılı tabletlerden ve diğer arkeolojik malzemeden anlaşılmaktadır. Bu dönemde büyük ticaret yollarının var olduğu ve bu ticaret yollarının Kuzey Mezopotamya’daki Assur şehrinden İç Anadolu’daki Assur ticaret üssü olan Kültepe’deki Kaneş’e bağlandığı ele geçirilen çivi yazılı tabletlerden anlaşılmaktadır. Assurlu tüccarların, karum denilen yerleşmeler ve daha küçük istasyonlar olan Wabartum’larda ticari faaliyetlerini yürüttükleri bilinmektedir. Yine bu tüccarların Anadolu’ya tekstil ve kalay getirdikleri gidişlerinde de Anadolu’dan altın, gümüş ve bakır gibi değerli madenleri götürdükleri dönemin çivi yazılı tabletlerinde ifade edilmektedir. Kültepe’de ortaya çıkarılan çivi yazılı tabletler üzerinde yapılan çalışmalarda başta Anadolu tarihi coğrafyası olmak üzere Assur Ticaret Kolonileri döneminde (M.Ö 1975-1723) Göksun ve Elbistan Ovaları’nda var olduğuna inanılan ticaret kolonileri hakkında önemli ayrıntılar bulunmaktadır. Göksun ve çevresi ile ilgili olarak bugüne kadar ele geçirilen en eski yazılı malzeme 1955 yılında Kültepe Karum’unda yürütülen kazılar da ortaya çıkarılan ve eski Assur dilinde yazılı Mama Kralı Anum-Hirbi’ye ait bir mektuptur (g/t 35). Mektup Mama kralı Anum-Hirbi (M. Ö. 1795-1765) tarafından Kaneş kralı Warşama’ya hitaben yazılmış2 ve Kemal Balkan tarafından Ib dönemine tarihlenmiştir (Fig.) Mama Krallığı ile Kayseri Kültepe’de bulunan Kaneş Krallığının birbirlerine komşu oldukları ve bu her iki krallığın da bu dönemde bölgede yapılan ticarette söz sahibi oldukları anlaşılmaktadır. Mama kralı Anum-Hirbi’nin kontrolü altındaki şehirlerden birine Kaneş kralı Warşama’ya bağlı Taişama prensinin saldırıp bazı şehirleri yağmalaması üzerine, Mama kralı Warşama’dan kendi emri altındaki prensi kontrol etmesini istemektedir. Örneğin mektubun 1-22 satırlarında şu ifadeleri: “Mama Kralı Anum-Hirbi, şöyle buyurur: Kaneş Kralı Warşama’ya söyle; Sen bana yazmışsın ki Tasiama yöneticisi benim kölem ve onu kontrolüm altında tutmalıyım. Ancak sen kendi kölen Sibuha yöneticisini kontrolun altında tutacak mısın? Düşman benim ülkemi işgal ettiği zaman, Taisama prensi benim ülkeme saldırdı ve 12 şehrimi tahrip edip bu şehirlerin sığırlarını ve koyunlarını alıp götürdü.”içermektedir. Ancak bu iki krallık arasındaki anlaşmazlığın daha önceden başladığı mektubun 29-33 satırlarındaki “Baban Inar Harsamna’yı 9 yıl boyunca kuşattığı zaman, benim insanlarım senin ülkeni işgal ettiler mi? ve sana ait bir öküze veya koyuna zarar verdiler mi?” ifade bu konu hakkında önemli bir ayrıntılar vermektedir. Yine mektuptan bu anlaşmazlığın bir anlaşma ile giderildiği anlaşılmaktadır. Warsama’nın bu meydana gelen olaydan sonra yeni anlaşma yapılmasını istediği mektubun “....sen bana diyorsun ki, gel yeni bir antlaşma yapalım aramızda. Neden eski anlaşma yeterli değil mi ki? Senin elçin düzenli olarak bana, benim elçim de sana gelsin...” 49 ve 53 satırlarında ifade edilmektedir. Mama Krallığı’nın lokalizasyonu hakkında ki genel kanı bu krallığın Kahramanmaraş ile Göksun-Elbistan arasında yer aldığıdır. Mama Krallığı’nın lokalizasyonu hakkında öne sürülen görüşlerden bir tanesi bu krallığın Kahramanmaraş’ın 45 km kuzey batısındaki Hasançık köyü olabileceğidir; ancak bu konunda kapsamlı bir çalışma yapan Miller (2001) tarafından kabul görmemiştir. Yine Assur Ticaret Kolonileri dönemi hakkında çalışmalar yapan bilim adamları bu dönemden kalan çivi yazılı metinlerde bahsedilen şehirlerden yalnız Mama Krallığı’nın dağlarla ilişkilendirildiğini ve bu bölgeden geçişlerin zor olmakla birlikte krallığın toprakları üzerinden ticaret yapan tüccarların kaybolabildiklerini ifade etmektedirler. Örneğin CCT2 II (11 a) 15-18 satırlarında “Aššur-Tab’ın Aššur-Emuqi’nin karavanı aracılığıyla gönderdiği 36 parça Kutanu… Mama dağlarında kayboldu” şeklinde ifade edilmektedir. Bu nedenlerle bu krallığın Kahramanmaraş ile Göksun arasındaki dağlık alanda veya Göksun ile Elbistan ovalarının bulunduğu alanda olabileceği birçok bilim adamı tarafından ifade edilmiştir. Yine bu konu hakkındaki diğer bir görüş ise bu krallığın Pınarbaşı ile Göksun arasındaki bir bölgede yani eski Şar (Tufanbeyli) olabileceğidir. Bölgede bulunan ve M. Ö. 2 bin yıla tarihlenen eski yerleşim yerleri varlığı bu bölgenin Assur Ticaret Kolonileri ve Hitit Devleti dönemindeki önemini göstermektedir. Yukarıda belirtilen Anum-Hirbi’ye ait çivi yazılı tabletteki ifadelerden Mama Krallığı’nın etrafındaki birçok küçük yerleşmeyi kontrol ettiği göz önünde bulundurulursa ovadaki yerleşmeler ayrı bir önem kazanmaktadır. Göksun Ovası’nın Kuzey Suriye ile İç Anadolu bölgelerini birbirine bağlayan bir kavşakta yer alması, bu krallığın zaman zaman Kaneş ile Assur arasında yapılan ticaret yolunu tüccarlara kapattığı Kültepe’de ortaya çıkarılan birçok çivi yazılı tablette ifade edilmektedir. Yine Mama Krallığı’nın bölgede geçen ticaret kervanlarından Anadolu’daki diğer önemli şehirler gibi vergi aldığı bilinmektedir. Bu krallığın en güçlü döneminde Toros’ların güneyine Kuzey Suriye’ye kadar egemenlik alanını genişlettiği anlaşılmaktadır. Ayrıca yukarıda ifade edilen Anum-Hirbi’ye ait mektuptan Mama Krallığı’nın kendisine bağlı birkaç prensliği de kontrol ettiği ve mektupta geçen Taişama’nın Kaneş yani Kültepe’deki krallık merkezine yakın bir yerde olduğu ve buna karşın Sibuha’nın da Göksun/Elbistan ile Kayseri (Kültepe/Kaneş) arasında bir noktada olabileceği ifade edilmektedir. İÇERİĞİ PAYLAŞIN
|
